آموزش و تولید محتوای الکترونیکی دروس
دنیای پیرامون ما (فیزیک)آموزش و تولید محتوای الکترونیکی دروس
دنیای پیرامون ما (فیزیک)تصاویری از درخشش فسفری کرم های شب تاب
تصاویری از درخشش فسفری کرم های شب تاب
کرم شب تاب لفظی کلی است برای حشراتی که در شب می درخشند. این موجود برخلاف نام آن، حشره ای است که جزو راسته سخت بالپوشان (Coleoptera) است. گونه های زیادی از این حشرات شناسایی شده اند. در بعضی گونه ها در تمام مراحل دگردیسی حشره اعم از تخم، لارو، حشره بالغ نر و ماده نورافشانی دیده می شود. نام علمی گونه ای که در ایران غالب است و به فراوانی یافت می شود Lampyris turkestanicus است. نام انگلیسی این حشره firefly و عربی آن حباحب است. در بسیاری از گونه ها از جمله حشره ایران تنها جنس نر قادر به پرواز است و البته نور نیز می دهد.
این حشره قادر است در زمان بسیار کوتاهی به میزان قابل توجهی نور تولید کند. جالب اینکه تولید نور در این حشره به منظ‌ور برقراری رابط‌ه با سایر همنوعانش به کار می‌رود و در زندگی او نقشی اساسی دارد. کرم شب‌تاب نور یکنواخت و سبزرنگی تولید میکند. تولید نور به وسیله این‌گونه حشرات با روش خاصی انجام می‌گیرد. آنها نور را توسط یک ماده شیمیایی یا پروتیینی به‌نام "لوسی فرین" تولید میکنند که این ماده جالب تقریبا شبیه به کلروفیل موجود در گیاهان است و همانگونه که انرژی نور توسط کلروفیل به مواد شیمیایی تبدیل میشود، در این حشرات عکس این عمل با کمک ماده‌ای‌خاص انجام می‌پذیرد. از واکنش "لوسی فرین" با اکسیژن نور زرد-سبز رنگی تولید میشود. البته برخلاف نور تولیدشده در لامپها و یا شمعها، نوری که توسط این‌گونه جانداران تولید میشود هیچ‌گونه گرمایی را به همراه ندارد.
این واکنش شیمیایی در قسمت شکم حشره و زیر پوست آن انجام میشود. قسمت داخلی شکم کرم شب تاب طوری ساخته شده است که نور ایجاد شده را به راحتی به بیرون منعکس میکند. تخم بعضی از کرم های شب تاب حتی درخشش خاص خود را دارند و قبل از اینکه از پیله بیرون بیایند نور افشانی میکنند. درخشش کرم های شب تاب برای جفت یابی نیست بلکه وسیله ای است برای فراری دادن مهاجمان و یا حشرات مزاحمی که به قلمروی آنها تجاوز کرده اند. حشرات دیگر با دیدن نور کرم شب تاب به آنها نزدیک نمیشوند و قورباغه نیز علاقه چندانی به شکار آن ندارد. تحقیقات نشان داده است که حتی اگر کرم شب تاب بر فراز آب پرواز کند، ماهیها و حتی کوسه از آن میترسند و فرار میکنند.
